Skąd wziął się Hamas?

Hamas jest palestyńską partią polityczną oraz organizacją zbrojnego ruchu oporu, działającą w oblężonej Strefie Gazy.

Powstał w 1987 r. na początku Pierwszej Intifady, w odpowiedzi na nasilającą się przemoc ze strony Izraela. Miał być on religijną alternatywą dla świeckich palestyńskich partii, które w tamtym czasie dominowały na scenie politycznej. Hamas był pierwotnie odnogą egipskiego Bractwa Muzułmańskiego, lecz w późniejszym okresie odciął się od Bractwa¹ i stał się niezależną grupą².

W roku 1992 w celu stawienia oporu okupacji izraelskiej Hamas stworzył skrzydło wojskowe – Brygady Izz al-Din al-Qassam³. Brygady przeprowadziły wiele znaczących akcji przeciwko Izraelowi w trakcie Drugiej Intifady⁴, co dało Hamasowi status głównej siły w palestyńskim ruchu oporu.

Kim są przywódcy Hamasu?

Hamas składa się ze skrzydła politycznego i wojskowego. Spełniają one różne funkcje, lecz mają wspólne struktury dowodzenia⁵:

Biuro Polityczne

• przywódca: Isma’il Hanijja (na uchodźstwie)
• ogólna polityka

Brygady Izz al-Din al-Qassam

• dowódcy: Marwan Issa i Mohammed Deif
• operacje wojskowe

Rada Shura

• przywódcy: Saleh al-Arouriego na Zachodnim Brzegu i Yahya Sinwara w Gazie
• zajmuje się sprawami Hamasu w Gazie, na Zachodnim Brzegu, wśród diaspory palestyńskiej i osadzonych w izraelskich więzieniach 

Rząd Gazy

• premier: Issam al-Da’alis
• organ wykonawczy; usługi publiczne w Gazie

Czego chce Hamas?

Zgodnie ze Statutem z roku 2017⁶, obecny program polityczny Hamasu zakłada:

• wprowadzenie prawa do powrotu dla wszystkich palestyńskich uchodźców
• ustanowienie tymczasowego państwa palestyńskiego w granicach z 1967 r. (Strefa Gazy i Zachodni Brzeg wraz z Jerozolimą Wschodnią)
• ustalenie długoterminowego rozejmu z Izraelem.

Hamas uznaje powstanie państwa Palestyny w granicach z 1967 r. za krok tymczasowy. Odmawia uznania państwa Izrael i zabiega o „pełne i całkowite wyzwolenie Palestyny, od rzeki do morza”⁷.

Statut Hamasu z 2017 r. deklaruje, że ruch walczy nie z Żydami, lecz z państwem izraelskim i ruchem syjonistycznym z powodu okupowania przez nich Palestyny; oraz krytykuje Izrael za utożsamianie swoich działań z żydowskimi wartościami⁸.

Cele operacji „Al-Aqsa Flood”⁹:

• uwolnić tysiące Palestyńczyków więzionych przez Izrael
• zakończyć trwającą od siedemnastu Lat blokadę Strefy Gazy
• położyć kres statusowi quo Izrael bezkarnie kontynuuje okupację.

Czy Hamas kontroluje Gazę?

Nie do końca. Hamas zarządza sprawami lokalnymi, podczas gdy Izrael kontroluje większość Gazy z zewnątrz, poprzez fakt istnienia blokady.

Hamas nie jest suwerennym rządem. Blokada izraelska uniemożliwia Palestyńczykom niezależne sprawowanie kontroli nad populacją, rozwojem i gospodarką Gazy¹⁴.

Czy Hamas reprezentuje Palestynę?

Hamas jest jedną z wielu palestyńskich partii politycznych.

Z jednej strony, Hamas został demokratycznie wybrany w 2006 r. i otrzymał większość względną głosów w Gazie i na Zachodnim Brzegu (44%)¹⁵ za swoje wysiłki podejmowane na rzecz usług społecznych i ruchu oporu¹⁶. Zarówno Fatah jak i Hamas, dwie największe palestyńskie partie, mają obecnie poparcie po 1/3 wyborców każda, co stawia je na w miarę równej pozycji¹⁷. 

Z drugiej strony wielu Palestyńczyków ostro krytykuje polityczne skrzydło Hamasu za korupcję¹⁸ i represyjną politykę. Ostatnie wybory w Palestynie odbyły się w roku 2006¹⁹.

Hamas jest jedynym znaczącym ugrupowaniem, które ma w programie cieszący się sporym poparciem opór zbrojny²¹. Chociaż większość Palestyńczyków nie wspiera Hamasu jako partii, znaczna większość popiera działania związane z ruchem oporu jako takim, czy to prowadzone przez Hamas czy przez innych²².

Czy Hamas działa z ramienia Iranu?

Nie, Hamas jest niezależnym ugrupowaniem o innym niż irański programie politycznym i strategii militarnej. Hamas i Iran łączy „strategiczny sojusz” – Iran wspiera Hamas wojskowo, finansowo i politycznie²³, lecz Hamas nie działa i nie prowadzi operacji z ramienia Iranu. Ugrupowanie podejmuje decyzje zgodne z własnymi interesami i podtrzymuje samodzielnie relacje z krajami takimi jak Turcja, Katar czy Egipt²⁴.

Przykład: w 2012 r. Hamas odciął się od Syrii ze względu na swój sprzeciw wobec brutalnego postępowania reżimu Assada z protestującymi, mimo tego, że decyzja ta rozwścieczyła Iran, będący bliskim sojusznikiem Assada²⁵.

W przypadku operacji „Al-Aqsa Flood” z 7.10.2023 roku, nawet izraelskie władze przyznają, że nie ma dowodów na to, że Iran brał w niej udział w jakiejkolwiek formie²⁶ – sama operacja zaskoczyła także Iran²⁷. Hamas samodzielnie zaplanował i przeprowadził tę operację, by osiągnąć własne cele. 

Czy Hamas negocjuje z Izraelem?

Dla Hamasu walka zbrojna jest tylko jednym z wielu narzędzi do położenia kresu apartheidowi i okupacji – poza nim mają miejsca starania dyplomatyczne:

• w 2006 r. w felietonie dla „The Guardian” przewodniczący Hamasu Isma’il Hanijja wyjawił, że Izrael odrzucił wystosowaną przez Hamas propozycję zawarcia pokoju²⁸
• W 2008 r. były szef Hamasu Khaled Meshal zaproponował 10-letni rozejm w zamian za powołanie suwerennego państwa Palestyny ze stolicą w Jerozolimie w granicach z 1967 roku²⁹. Izrael odrzucił propozycję.
• W 2015 r. Hamas zaproponował długoterminowy rozejm w zamian za zakończenie blokady Gazy³⁰. Izrael odmówił.
• W 2018 r. Hanijja ponowił tę propozycję w napisanym odręcznie po hebrajsku liście do Premiera Izraela, Benjamina Netanjahu³¹. Izrael ponownie ją odrzucił.

Izrael konsekwentnie odrzucał inicjatywy dyplomatyczne Hamasu, ponieważ nie widział powodu do położenia kresu obecnemu opresyjnemu stanowi rzeczy, który, jak mniemał, daje Izraelowi przywileje i władzę nad Palestyńczykami za minimalną cenę. Korzyści dla Izraela były większe, niż koszty – tę nierówność próbuje zmienić Hamas. 

Czy Hamas naraża życie Palestyńczyków?

Ludzie z Zachodu często oskarżają Hamas o ryzykowanie życia Palestyńczyków w imię walki z apartheidem i prowokowanie Izraela do brutalności. Lecz rzeczywistość jest taka, że blokada izraelska powoli zabija wszystkich w Gazie. 

Zapłaciliśmy cenę wielu żyć w tym konflikcie, lecz jeśli taka jest cena za długofalowe zmiany – za przerwanie oblężenia i za wolność – to wielu z nas uważa, że nie ma innego wyjścia, niż się z tym zmierzyć.

Haytham Besaiso, inżynier lądowy z Gazy, 2014 r.)³²

„I tak się tu wykrwawiamy. (…) Blokada Gazy miażdży każdą możliwość zawarcia pokoju.

Ismail, anonimowy dziennikarz z Gazy, 2021 r.³³

Argumentacja, że to Hamas odpowiada za izraelskie zabijanie Palestyńczyków, jest szkodliwa: wini ofiary apartheidu za stawianie mu oporu i zwalnia od odpowiedzialności uciskających, uznając mordy na dzieciach za „normalną” odpowiedź Izraela.

Czy Izrael nie stworzył Hamasu?

Nie. Izrael zaoferował wsparcie Hamasowi, gdy powstał, by osłabić palestyńskie organizacje świeckie (Organizacja Wyzwolenia Palestyny, Fatah, Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny). Prawdopodobnym jest, że Hamas rozwinąłby się i bez wsparcia Izraela. Trzeba jednak zrozumieć, że za sukcesem Hamasu stoi izraelska polityka wykorzystywania i karania Palestyńczyków za używanie metod pokojowych. Gdy Palestyńczycy zrozumieli, że dyplomacja, negocjacje i pokojowe protesty nie odnoszą skutku, powrócili do wspierania zbrojnego oporu jako najbardziej praktycznej i skutecznej metody, a wojskowe skrzydło Hamasu okazało się najsilniejszą grupą w ruchu oporu.]

Nie trzeba wspierać Hamasu jako partii politycznej, by wspierać Palestynę.

Większość Palestyńczyków nie wspiera go jako partii.

Hamas jest skutecznym politycznym graczem w walce przeciwko apartheidowi, uciskowi i kolonizacji.

Osiągnął wyjątkowe sukcesy w zapobieganiu izraelskiej przemocy w Jerozolimie³⁴ i uwalnianiu Palestyńczyków uprowadzonych przez Izrael³⁵.

Hamas dysponuje instytucjami, ministerstwami, ruchami studenckimi i kobiecymi; zatrudnia tysiące lekarzy, nauczycieli, sędziów i pracowników organizacji pomocowych.

Jest on częścią palestyńskiego społeczeństwa. 

Nie musisz wspierać Hamasu, by wspierać Palestynę. Nie możesz jednak sprzeciwiać się uciskowi i jednocześnie nie popierać oporu przeciwko niemu. 

Nie możesz wspierać wolności i jednocześnie wspierać wysiłków Izraela, by zgładzić tych, którzy o tę wolność walczą – łącznie z Hamasem – i tym samym pozostawiać Palestyńczyków bezbronnymi.

---

1. www.aljazeera.com/features/2017/10/12/hamas-and-fatah-how-are-the-two-groups-different/ ↩︎
2. https://ecfr.eu/special/mapping_palestinian_politics/hamas/ ↩︎
3. www.aljazeera.com/news/2023/10/8/what-is-the-group-hamas-a-simple-guide-tothe-palestinian-group ↩︎
4. www.cfr.org/backgrounder/what-hamas ↩︎
5. https://ecfr.eu/special/mapping_palestinian_politics/hamas/ ↩︎
6. www.middleeasteye.net/news/hamas-2017-document-full ↩︎
7. ibidem ↩︎
8. ibidem ↩︎
9. www.washingtonpost.com/world/2023/10/17/israel-hamas-war-reason-explained-gaza/ ↩︎
10. www.inss.org.il/wp-content/uploads/2018/01/GazaCrisis_ENG-31-39.pdf ↩︎
11. Erakat, N (2020). Justice for Some: Law and the Question of Palestine. Stanford University Press. ↩︎
12. Yearbook of International Humanitarian Law – 2010 ↩︎
13. Erakat, N (2020). Justice for Some: Law and the Question of Palestine. Stanford University Press ↩︎
14. www.inss.org.il/wp-content/uploads/2018/01/GazaCrisis_ENG-31-39.pdf ↩︎
15. www.elections.ps/pdf/Final_Results_PLC_Summary_Lists_Seats_2_En.pdf ↩︎
16. www.cfr.org/backgrounder/what-hamas ↩︎
17. https://pcpsr.org/en/node/944 ↩︎
18. www.amnesty.org/en/latest/news/2019/02/gaza-journalist-facing-prison-term-for-exposing-corruption-in-hamas-controlled-ministry/ ↩︎
19. www.hrw.org/report/2009/04/20/under-cover-war/hamas-political-violence-gaza ↩︎
20. https://pcpsr.org/en/node/944 ↩︎
21. ibidem ↩︎
22. ibidem ↩︎
23. www.cfr.org/backgrounder/what-hamas ↩︎
24. www.france24.com/en/middle-east/20231014-qatar-iran-turkey-and-beyond-the-galaxy-of-hamas-supporters ↩︎
25. www.reuters.com/world/middle-east/hamas-restore-syria-ties-after-10-years-dispute-sources-say-2022-06-21/ ↩︎
26. www.politico.com/news/2023/10/09/u-s-and-israeli-officials-remain-uncertain-of-iranian-involvement-in-hamas-attack-00120606 ↩︎
27. www.nbcnews.com/news/investigations/us-intelligence-indicates-iranian-leaders-surprised-hamas-attack-rcna119946 ↩︎
28. www.theguardian.com/commentisfree/2006/mar/31/israel ↩︎
29. www.haaretz.com/2008-04-21/ty-article/meshal-offers-10-year-truce-for-palestinian-state-on-67-borders/0000017f-db3d-d3ff-a7ff-fbbd77080000 ↩︎
30. https://www.haaretz.com/2015-08-18/ty-article/.premium/israel-denies-contacts-with-hamas-on-long-term-truce/0000017f-e93e-dc91-a17f-fdbf7ff80000 ↩︎
31. www.theguardian.com/commentisfree/2023/oct/08/hamas-offensive-israel-west-bank-guerrilla-movement-gaza ↩︎
32. www.un.org/unispal/document/auto-insert-195810/#:~:text=We%20have%20paid%20a%20high,slow%20death%20of%20the%20blockade ↩︎
33. www.972mag.com/gaza-bombing-death-blockade/ ↩︎
34. www.haaretz.com/israel-news/2021-06-07/ty-article/.premium/jerusalem-march-cancelled-after-police-refuse-to-let-is-pass-through-muslim-quarter/0000017f-e6e4-dc7e-adff-f6ed28d70000 ↩︎
35. www.csmonitor.com/World/Middle-East/2011/1017/Gilad-Shalit-deal-West-Bank-prepares-to-welcome-Palestinians-home ↩︎